ÖFKE KONTROLÜ
ÖFKE NEDİR?
Öfke engellendiğimizde, haksızlığa uğradığımızda hissettiğimiz oldukça güçlü bir duygu. Diğer bütün duygular gibi öfke de çok işlevsel bir duygu. Çünkü öfke karşılaştığımız engelleri aşmamız için enerjimizi kanalize eden, haklarımızı savunmamız için bize güç veren bir duygu. Öfkelendiğimizde beynimiz bedenimize olağandışı durum komutu verir. Bu komut vücudumuzdaki bazı sistemlerimize sağlanan enerjiyi düşürürken bazı sistemlere de daha güçlü bir şekilde enerji sağlar. Enerji sağlanan sistemlerin başında hareket, dolaşım ve solunum sistemi gelir. Bu nedenle öfkelendiğimizde kalbimiz daha hızlı atar, dakikadaki solunum sayımız artar ve kas iskelet sistemimiz kasılır. Hareketi mümkün kılan bu durum daha güçlü bir şekilde eyleme geçmemize olanak tanır.
ÖFKELENMEK BİZE ZARAR VERİR Mİ?
Ancak enerjiyi bir olaya yönlendiren ve bizi güçlü kılan öfkenin bir de bedeli vardır: öfkelendiğimizde ne yazık ki mantıklı düşünme becerimiz önemli ölçüde kaybolur, çünkü mantıklı düşünme ve karar verme alanı olan beyin kabuğu (korteks) büyük oranda devre dışı kalır. Bu durum öfkemizin kolaylıkla bize hükmetmesine neden olur. Bu nedenle de öfkeli anlarda istemediğimiz birçok şeyi yaparız. Yani enerjik olma hali aleyhimize çalışır. Öfke çevremizdeki insanları kırmamıza, onları üzmemize ve ilişkilerimizin zarar görmesine neden olabilir. Öfkeliyken yaptıklarımızı daha sonra fark ettiğimizde pişman oluruz, üzülürüz.
Öfkenin yarattığı canlı ve enerjik olma halinin kontrolün bizde olmadığı bir zamana denk gelmesi ise oldukça ironik bir durum. Yani yapmak istemediklerimizi yapabileceğimiz anlarda söz konusu eylemleri yapabileceğimiz enerjiyi daha kolay bulmak hem bizi daha kolay hata yapmaya yöneltmekte hem de hatalarımızın daha büyük ve tamir edilmesi zor hasarlara yol açmasına neden olmaktadır. Ancak öfkemizi kontrol ettiğimizde bu güçlü duygunun zararlarından korunmak ve yararlarını elde etmek mümkündür.
ÖFKE KONTROLÜ NE DEĞİLDİR
Öfkeyi kontrol etmek onu bastırmak, inkâr etmek veya görmezden gelmek değildir. Bütün bu çözümler nihayetinde öfkenin bir şekilde ama hiç istemediğimiz anlarda ve şekillerde ortaya çıkmasına engel olmaz. Öfkemiz hiç çıkmıyorsa bedenimizde bir rahatsızlık olarak ortaya çıkacaktır. Bu yüzden de öfkemizi uygun şekilde ve uygun zamanda ifade etmek en sağlıklı yöntem olacaktır.
TERAPİDE ÖFKE KONTROLÜ NASIL ÇALIŞIYORUZ
Öfke kontrollü çalışırken danışanlarımızdan istediğimiz ilk şey her duygu gibi öfkenin de sorumluluğunu almak ve bunu dile yansıtmaktır: duygularımızı ifade ederken sen dili yerine ben dili kullanmak, yani “sen beni öfkelendirdin” değil “ben öfkelendim”. Daha sonra ipucuna yoğunlaşıyoruz: öfkeyi tetikleyen ne? Sonraki aşamada ise bu ipuçlarının danışanın deneyimlerindeki anlamına bakıyoruz. Daha sonra öfke patlamasını engelleyene iç ve dış ketleyicilerin ne düzeyde işlevsel olduğuna yoğunlaşıyoruz. Ketleyicileri işlevselleştirecek çeşitli uygulamalardan sonra öfkeyi sağlıklı bir şekilde ifade etmenin yollarına odaklanıyoruz.
Sonuç olarak bizi öfkelendirecek çeşitli olaylar yaşadığımızda kendimizi uygun şekilde ifade etmeyi hedefliyoruz. Böylece günün sonunda ne ötekini kırdığımız için pişman ne de kendimizi ifade etmediğimiz için içimizi kemiren duyguyla baş başa kalmış oluyoruz.
